Hóa hữu cơ hợp chất hữu cơ đơn chức và đa chức đào tạo dược sĩ sau đại học tập 1

LINK DOWNLOAD MIỄN PHÍ TÀI LIỆU "Hóa hữu cơ hợp chất hữu cơ đơn chức và đa chức đào tạo dược sĩ sau đại học tập 1": http://123doc.vn/document/1049964-hoa-huu-co-hop-chat-huu-co-don-chuc-va-da-chuc-dao-tao-duoc-si-sau-dai-hoc-tap-1.htm

4
MơC LơC

Lêi giíi thiƯu 3
Më ®Çu 9
Ch−¬ng1: CÊu tróc ®iƯn tư cđa nguyªn tư carbon vµ sù t¹o thµnh
c¸c liªn kÕt trong hỵp chÊt h÷u c¬ 11
ThS. Ngun Anh Tn
1. CÊu tróc ®iƯn tư (electron) cđa nguyªn tư carbon 11
2. Sù t¹o thµnh c¸c liªn kÕt 13
Ch−¬ng 2: C¸c hiƯu øng ®iƯn tư trong hãa h÷u c¬ 22
ThS. Ngun Anh Tn
1. HiƯu øng c¶m øng 22
2. HiƯu øng liªn hỵp (céng h−ëng) 25
3. HiƯu øng siªu liªn hỵp (Hyperconjugate effeet) 29
Ch−¬ng 3: CÊu tróc ph©n tư hỵp chÊt h÷u c¬. §ång ph©n vµ cÊu d¹ng
ThS. Ngun Anh Tn
1. §ång ph©n ph¼ng 31
2. §ång ph©n lËp thĨ - ®ång ph©n kh«ng gian 33
Ch−¬ng 4: Kh¸i niƯm acid -base trong hãa h÷u c¬ 49
ThS. Ngun Anh Tn
1. Kh¸i niƯm acid -base theo Bronsted-Lowry (1923) 49
2. Kh¸i niƯm acid -base theo Lewis (1923) 51
3. H»ng sè c©n b»ng acid – base 51
4. Ỹu tè ¶nh h−ëng ®Õn tÝnh acid -base cđa chÊt h÷u c¬ 53
Ch−¬ng 5: C¸c lo¹i ph¶n øng trong hãa h÷u c¬ vµ kh¸i niƯm vỊ c¬ chÕ ph¶n øng 54
ThS. Ngun Anh Tn
1. C¸c lo¹i ph¶n øng trong hãa h÷u c¬ 54
2. Kh¸i niƯm vỊ c¬ chÕ ph¶n øng 57
Ch−¬ng 6: C¸c ph−¬ng ph¸p hãa häc vµ vËt lý x¸c ®Þnh cÊu t¹o hỵp chÊt h÷u c¬ 67
ThS. Ngun Anh Tn
1. Ph−¬ng ph¸p hãa häc 67
2. Ph−¬ng ph¸p vËt lý 68
Ch−¬ng 7: Alkan - Hydrocarbon no
ThS. §ç ThÞ Thóy
1. Ngn gèc thiªn nhiªn - CÊu t¹o, ®ång ph©n, cÊu d¹ng 82

5
2. Danh ph¸p 85
3. Ph−¬ng ph¸p ®iỊu chÕ alkan 86
4. TÝnh chÊt lý häc 88
5. TÝnh chÊt hãa häc 89
6. ChÊt ®iĨn h×nh 93
Ch−¬ng 8: Cycloalkan
ThS. §ç ThÞ Thóy
1. Monocycloalkan 95
2. Hỵp chÊt ®a vßng 100
Ch−¬ng 9: Alken - Hydrocarbon etylenic 102
ThS. §ç ThÞ Thóy
1. CÊu t¹o cđa alken 102
2. §ång ph©n 102
3. Danh ph¸p 104
4. Ph−¬ng ph¸p ®iỊu chÕ 105
5. TÝnh chÊt lý häc 109
6. TÝnh chÊt hãa häc 110
7. ChÊt ®iĨn h×nh 118
Ch−¬ng 10: Alkyn - Hydrocarbon acetylenic 120
ThS. §ç ThÞ Thóy
1. CÊu tróc ®iƯn tư 120
2. Danh ph¸p vµ ®ång ph©n 121
3. Ph−¬ng ph¸p ®iỊu chÕ 121
4. TÝnh chÊt lý häc 123
5. TÝnh chÊt hãa häc 123
6. ChÊt ®iĨn h×nh 127
Ch−¬ng 11: Aren - Hydrocarbon th¬m 129
PGS. TS. §Ỉng V¨n TÞnh
1. Benzen vµ nh©n th¬m 129
2. Danh ph¸p vµ ®ång ph©n 132
3. Ph−¬ng ph¸p ®iỊu chÕ 133
4. TÝnh chÊt lý häc 134
5. TÝnh chÊt hãa häc 135
Ch−¬ng 12: Hydrocarbon ®a nh©n th¬m 150
PGSTS. §Ỉng V¨n TÞnh
1. CÊu t¹o vµ danh ph¸p 150
2. Biphenyl 151
3. Biphenylmetan vµ triphenylmetan 153
4. Naphtalen 154
5. Anthracen 155
6. Phenanthren 156

6
Ch−¬ng13: HƯ thèng liªn hỵp vµ alkadien 158
PGS. TS. §Ỉng V¨n TÞnh
1. HƯ thèng allylic 158
2. Dien 161
3. HƯ thèng liªn hỵp bËc cao 164
4. Ph¶n øng Diels –Alder 165
Ch−¬ng 14: DÉn xt halogen 168
ThS. Tr−¬ng Ngäc Tun
1. Danh ph¸p 168
2. §ång ph©n 169
3. Ph−¬ng ph¸p ®iỊu chÕ 169
4. TÝnh chÊt lý häc 173
5. TÝnh chÊt hãa häc 173
Ch−¬ng 15: Hỵp chÊt c¬ kim 181
ThS. Tr−¬ng Ngäc Tun
1. CÊu t¹o 181
2. Danh ph¸p 181
3.TÝnh chÊt lý häc 182
4. Ph−¬ng ph¸p ®iỊu chÕ c¸c hỵp chÊt c¬ kim 182
5. C¸c ph¶n øng cđa hỵp chÊt c¬ kim 184
Ch−¬ng 16: Alcol 189
ThS. Tr−¬ng Ngäc Tun
1. Monoalcol 189
2. Alcol ch−a no 200
3. Alcol vßng 201
4. Polyalcol – alcohol ®a chøc 201
Ch−¬ng 17: Phenol 207
ThS. Tr−¬ng Ngäc Tun
1. Monophenol 207
2. Polyphenol 215
Ch−¬ng 18: Ether 219
ThS. Tr−¬ng Ngäc Tun
1. Ether m¹ch hë 219
2. Ether vßng 223
Ch−¬ng 19: Aldehyd , Ceton vµ Quinon 224
ThS. Ngun Anh Tn
1. Aldehyd vµ ceton 224
2. Aldehyd - ceton ch−a no 245

7
3. Aldehyd - ceton ®a chøc 250
4. Quinon 253
Ch−¬ng 20: Acid carboxylic 257
ThS. Ngun Anh Tn
1. CÊu t¹o 257
2. Danh ph¸p 258
3. Ph−¬ng ph¸p ®iỊu chÕ 259
4. TÝnh chÊt lý häc 261
5. TÝnh chÊt hãa häc 262
6. Acid carboxylic ch−a no 268
7. Acid ®a chøc – polyacid 270
Ch−¬ng 21: C¸c dÉn xt cđa acid carboxylic 273
ThS. Ngun Anh Tn
1. Ester 274
2. Anhydrid acid 279
3. Ceten 280
4. Halogenid acid - acyl halogenid 281
5. Amid 283
6. Nitril 285
Ch−¬ng 22: Amin 288
TS. Ph¹m Kh¸nh Phong Lan
1. CÊu t¹o 288
2. Danh ph¸p 289
3. §iỊu chÕ 290
4. TÝnh chÊt lý häc 292
5. TÝnh base cđa amin 292
6. C¸c ph¶n øng cđa amin 295
7. Amin ch−a no cã mét liªn kÕt ®«i – Enamin 300
8. Amin ®a chøc - polyamin 301
Ch−¬ng 23: C¸c hỵp chÊt kh¸c chøa nit¬ 303
TS. Ph¹m Kh¸nh Phong Lan
1. Hỵp chÊt nitro 303
2. Isocyanat, carbamat vµ ure 306
3. Hỵp chÊt diazo vµ mi diazoni 308
Ch−¬ng 24: Hỵp chÊt cã l−u hnh vµ phosphor 313
ThS. §ç ThÞ Thóy
1. Hỵp chÊt h÷u c¬ cã l−u hnh 313
2. Hỵp chÊt chøa phosphor 317
Tµi liƯu tham kh¶o 319


8
Më §ÇU
§èi t−ỵng cđa hãa häc h÷u c¬:
Hãa häc h÷u c¬ lµ m«n khoa häc nghiªn cøu thµnh phÇn vµ tÝnh chÊt c¸c
hỵp chÊt cđa carbon.
Trong thµnh phÇn hỵp chÊt h÷u c¬, ngoµi carbon cßn cã nhiỊu nguyªn tè
kh¸c nh− H, O, N, S, P, halogen nh−ng carbon ®−ỵc xem lµ nguyªn tè c¬ b¶n cÊu
t¹o nªn hỵp chÊt h÷u c¬.
S¬ l−ỵc lÞch sư ph¸t triĨn cđa Hãa häc h÷u c¬
Tõ xa x−a ng−êi ta ®· biÕt ®iỊu chÕ vµ sư dơng mét sè chÊt h÷u c¬ trong
®êi sèng nh− giÊm (acid acetic lo·ng), r−ỵu (ethanol), mét sè chÊt mµu h÷u c¬.
Thêi kú gi¶ kim tht c¸c nhµ hãa häc ®· ®iỊu chÕ ®−ỵc mét sè chÊt h÷u c¬ nh−
urª, ether etylic
Ci thÕ kû 18 ®Çu thÕ kû 19, c¸c nhµ hãa häc ®· chiÕt t¸ch tõ ®éng, thùc
vËt nhiỊu acid h÷u c¬ nh− acid oxalic, acid citric, acid lactic vµ mét sè base h÷u
c¬ (alcaloid). N¨m 1806 lÇn ®Çu tiªn nhµ hãa häc ng−êi Thơy §iĨn Berzelius ®·
dïng danh tõ “Hãa häc h÷u c¬” ®Ĩ chØ ngµnh hãa häc nghiªn cøu c¸c hỵp chÊt cã
ngn gèc ®éng vËt vµ thùc vËt. Thêi ®iĨm nµy cã thĨ xem nh− cét mèc ®¸nh dÊu
sù ra ®êi cđa m«n hãa häc h÷u c¬.
N¨m 1815 Berzelius ®−a ra thut “Lùc sèng” cho r»ng c¸c hỵp chÊt h÷u c¬
chØ cã thĨ ®−ỵc t¹o ra trong c¬ thĨ ®éng vËt vµ thùc vËt nhê mét “lùc sèng” chø
con ng−êi kh«ng thĨ ®iỊu chÕ ®−ỵc. Thut duy t©m nµy tån t¹i trong nhiỊu n¨m
nh−ng dÇn dÇn bÞ ®¸nh ®ỉ bëi c¸c c«ng tr×nh tỉng hỵp c¸c chÊt h÷u c¬ tõ c¸c chÊt
v« c¬.
N¨m 1824, nhµ hãa häc ng−êi §øc Wohler ®· tỉng hỵp ®−ỵc acid oxalic b»ng
c¸ch thđy ph©n dixian lµ mét chÊt v« c¬. N¨m 1828 còng chÝnh «ng, tõ chÊt v« c¬
amoni cyanat ®· tỉng hỵp ®−ỵc urª. TiÕp theo Bertholet (Ph¸p) tỉng hỵp ®−ỵc
chÊt bÐo n¨m 1854 vµ Bulerov (Nga) tỉng hỵp ®−êng glucose tõ formalin n¨m
1861.
Cho ®Õn nay hµng triƯu chÊt h÷u c¬ ®· ®−ỵc tỉng hỵp trong phßng thÝ
nghiƯm vµ trªn quy m« c«ng nghiƯp. Con ng−êi kh«ng chØ b¾t ch−íc tỉng hỵp c¸c
chÊt gièng thiªn nhiªn mµ cßn s¸ng t¹o ra nhiỊu chÊt h÷u c¬, nhiỊu vËt liƯu h÷u
c¬ cùc kú quan träng vµ q gi¸ mµ tù nhiªn kh«ng cã.
Tuy nhiªn tªn gäi hỵp chÊt h÷u c¬ vÉn ®−ỵc duy tr×, nh−ng kh«ng ph¶i chØ
víi nghÜa lµ c¸c chÊt cã ngn gèc ®éng vËt vµ thùc vËt mµ mang néi dung míi: ®ã
lµ c¸c hỵp chÊt cđa carbon.


9
§Ỉc ®iĨm cđa c¸c hỵp chÊt h÷u c¬ vµ ph¶n øng h÷u c¬
MỈc dï ra ®êi mn h¬n hãa häc v« c¬ nh−ng c¸c hỵp chÊt h÷u c¬ rÊt phong
phó vỊ sè l−ỵng, chđng lo¹i. Sè l−ỵng chÊt h÷u c¬ cho ®Õn nay nhiỊu gÊp vµi chơc
lÇn c¸c chÊt v« c¬ ®· biÕt. Nguyªn nh©n c¬ b¶n lµ do carbon cã kh¶ n¨ng t¹o
thµnh m¹ch dµi v« tËn theo nhiỊu kiĨu kh¸c nhau. Nãi c¸ch kh¸c hiƯn t−ỵng ®ång
ph©n (tøc lµ c¸c chÊt cã cïng thµnh phÇn ph©n tư nh−ng kh¸c nhau vỊ cÊu t¹o) lµ
cùc kú phỉ biÕn vµ ®Ỉc tr−ng trong hãa häc h÷u c¬.
CÊu tróc ph©n tư cđa hỵp chÊt h÷u c¬ cã thĨ ®¬n gi¶n nh−ng còng cã thĨ rÊt
phøc t¹p, viƯc x¸c ®Þnh cÊu tróc cđa chóng nhiỊu khi rÊt khã kh¨n, ph¶i sư dơng
nhiỊu ph−¬ng ph¸p hãa häc vµ vËt lý häc hiƯn ®¹i.
NÕu nh− liªn kÕt ion kh¸ phỉ biÕn trong hỵp chÊt v« c¬ th× liªn kÕt chđ
u gi÷a c¸c nguyªn tư trong ph©n tư h÷u c¬ l¹i lµ liªn kÕt céng hãa trÞ. §Ỉc
®iĨm nµy ¶nh h−ëng nhiỊu ®Õn tÝnh chÊt lý hãa vµ ®Ỉc biƯt lµ kh¶ n¨ng ph¶n
øng cđa chóng.
C¸c ph¶n øng h÷u c¬ th−êng x¶y ra víi tèc ®é chËm, kh«ng hoµn toµn vµ
th−êng theo nhiỊu h−íng kh¸c nhau, v× vËy vai trß cđa nhiƯt ®éng häc, ®éng häc
vµ xóc t¸c trong hãa h÷u c¬ rÊt quan träng.
Vai trß cđa hãa häc h÷u c¬
C¸c chÊt h÷u c¬ cã vai trß rÊt quan träng trong ®êi sèng cđa con ng−êi.
Kh«ng nh÷ng hÇu hÕt thùc phÈm chóng ta ¨n (glucid, protid, lipid), vËt dơng
hµng ngµy (cellulose, sỵi tỉng hỵp, cao su, chÊt dỴo . . .) lµ c¸c chÊt h÷u c¬ mµ
nhiỊu chÊt h÷u c¬ cßn lµ c¬ së cđa sù sèng (protid, acid nucleic ). Nhiªn liƯu cho
®éng c¬ ®èt trong, cho nhµ m¸y nh− x¨ng, dÇu lµ hçn hỵp hydrocarbon m¹ch dµi
ng¾n kh¸c nhau. C¸c vËt liƯu h÷u c¬ nhĐ, kh«ng han gØ, tiƯn sư dơng, nhiỊu mµu
s¾c ®a d¹ng ®ang ngµy mét thay thÕ cho c¸c kim lo¹i, hỵp kim trong nhiỊu lÜnh
vùc, kĨ c¶ nh÷ng lÜnh vùc t−ëng nh− kh«ng thĨ thay thÕ ®−ỵc nh− b¸n dÉn, siªu
dÉn. . .
Do tÊt c¶ nh÷ng ®Ỉc ®iĨm trªn, hãa häc h÷u c¬ ®−ỵc t¸ch ra nh− mét ngµnh
khoa häc riªng ®ßi hái nh÷ng ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu vµ thiÕt bÞ ngµy cµng hiƯn
®¹i h¬n, ®ßi hái nç lùc kh«ng ngõng cđa c¸c nhµ hãa häc ®Ĩ kh«ng nh÷ng b¾t
ch−íc thiªn nhiªn tỉng hỵp nªn c¸c chÊt phøc t¹p phơc vơ cho nhiỊu lÜnh vùc cđa
cc sèng mµ cßn v−ỵt xa h¬n c¶ thiªn nhiªn. Tõ c¬ së hãa häc h÷u c¬, ®· cã rÊt
nhiỊu ngµnh nghiªn cøu øng dơng ra ®êi: hãa c«ng nghiƯp, hãa dÇu, c«ng nghiƯp
dƯt, hãa thùc phÈm, d−ỵc phÈm vµ hãa mü phÈm.







10
Ch−¬ng 1
CÊU TRóC ®iƯn tư CđA NGUYªN Tư CARBON
Vµ Sù T¹O THµNH C¸C LIªN KÕT TRONG HỵP CHÊT H÷U C¬
Mơc tiªu
1. Tr×nh bµy ®−ỵc cÊu t¹o ®iƯn tư carbon ë c¸c tr¹ng th¸i lai hãa sp
3
, sp
2
vµ sp.
2. Gi¶i thÝch ®−ỵc c¸ch h×nh thµnh c¸c lo¹i liªn kÕt:
− Céng hãa trÞ
− Liªn kÕt phèi trÝ
− Liªn kÕt hydro
Néi dung
1. CÊu tróc ®iƯn tư (electron) cđa nguyªn tư carbon
1.1. Thut carbon tø diƯn (Vant Hoff- Le Bel 1874)
Nguyªn tư carbon cã 4 hãa trÞ. Bèn hãa trÞ cđa carbon h−íng ra bèn ®Ønh cđa
mét tø diƯn. T©m cđa tø diƯn lµ nguyªn tư carbon.

C

109
o
28'
CC
109
o
28'

C¸c gãc hãa trÞ ë t©m ®Ịu b»ng nhau vµ b»ng 109°28'. Khi nguyªn tư carbon
liªn kÕt víi 4 nguyªn tư hc 4 nhãm thÕ ®ång nhÊt ta ®−ỵc mét tø diƯn ®Ịu.
1.2. CÊu tróc ®iƯn tư cđa nguyªn tư carbon
1.2.1. Carbon ë tr¹ng th¸i c¬ b¶n
Carbon cã cã cÊu h×nh ®iƯn tư C
1S
2
2S
2
2p
x
2
p
y
11
1S
2
2S
2
2p
2

1
s
2
2
s
2
2p
2


2 ®iƯn tư ®¬n ®éc lµ p
x
vµ p
y
. Cßn cã mét orbital 2p
z
trèng kh«ng cã ®iƯn tư
1.2.2. Carbon ë tr¹ng th¸i kÝch thÝch C
*
11
1S
2
2S

2p
x
2
p
y
2
p
z
1
1S
2
2S
1
2p
3
1


11
Carbon hÊp thu n¨ng l−ỵng 60-70 kcal/mol, mét ®iƯn tư 2s
2
chun lªn tr¹ng
th¸i 2p (orbital 2p
z
).
1s
2
2
s2s
2
2
p
2
1
s
2
C 1s
2
2
s
2
2
p
2
C 1s
2
2
s
1
2
p
3
2p
x
2
p
y
2p
z

Carbon cã cÊu h×nh ®iƯn tư 1
s
2
2s
1
2p
3
lµ carbon kÝch thÝch (1s
2
2s
1
2p
x
2p
y
2p
z
).
KÕt qu¶ lµ carbon cã 4 ®iƯn tư ®¬n ®éc t¹o liªn kÕt. Carbon lu«n cã hãa trÞ 4.
Bèn ®iƯn tư cđa carbon kÝch thÝch cã n¨ng l−ỵng kh¸c nhau do ®ã c¸c liªn kÕt cđa
carbon ph¶i kh¸c nhau. Thùc tÕ ph©n tư metan cã 4 liªn kÕt C
_
H hoµn toµn gièng
nhau .
1.2.3. Carbon ë tr¹ng th¸i lai hãa
Khi t¹o thµnh c¸c liªn kÕt, orbital 2
s vµ mét sè orbital 2p cã thĨ tỉ hỵp l¹i
t¹o thµnh nh÷ng orbital cã d¹ng kh¸c c¸c orbital ban ®Çu vµ cã kh¶ n¨ng xen phđ
cao h¬n do ®ã liªn kÕt ®−ỵc h×nh thµnh còng bỊn h¬n. Sù tỉ hỵp ®ã ®−ỵc gäi lµ sù
lai hãa.
• Lai hãa sp
3

KiĨu lai hãa thø nhÊt gäi lµ lai ho¸ sp
3

(cßn gäi lµ lai hãa tø diƯn).
Mét orbital 2s vµ 3 orbital p tỉ hỵp víi nhau t¹o thµnh 4 orbital lai hãa sp
3
.
Sự tổ hợp 2s và 2p
Orbital lai hoá sp
Carbon lai hóa sp3

tỉ hỵp 2s vµ 2p
bital lai ho¸ sp
Carbon lai ho¸ sp
3
Or
Sù
C¸c kÕt qu¶ tÝnh to¸n cho thÊy r»ng nÕu xem kh¶ n¨ng xen phđ cđa orbital
s lµ 1 th× cđa orbital p lµ
3
vµ cđa orbital sp
3
lµ 2.
21 3

• Lai hãa sp
2
.
Sù tỉ hỵp orbital 2s víi 2 orbital 2p (2p
x
, 2p
y
)
t¹o thµnh 3 orbital lai hãa sp
2

hay cßn gäi lµ lai hãa tam gi¸c. Trơc ®èi xøng cđa 3 orbital sp
2
n»m trong mét
mỈt ph¼ng vµ t¹o nªn nh÷ng gãc 120°. Kh¶ n¨ng xen phđ t−¬ng ®èi cđa orbital
sp
2
lµ 1,99.

12
120
o
P
z
Sự tổ hợp 2s và 2p
không lai h
o
Carbon lai hóa 2sp
2
Orbital 2p
z

Orbital 2pz kh«ng lai ho¸
Carbon lai ho¸ 2sp
2
Sù tỉ hỵp 2s vµ 2p
Nh− vËy trªn carbon lai hãa sp
2
cßn cã mét ®iƯn tư trªn orbital 2p
z
kh«ng lai
hãa. Orbital nµy cã d¹ng h×nh khèi sè 8 nỉi .
• Lai hãa sp
Tỉ hỵp mét orbital s vµ mét orbital 2p
x
t¹o thµnh 2 orbital lai hãa sp víi kh¶
n¨ng xen phđ t−¬ng ®èi 1, 93 vµ gãc t¹o bëi trơc ®èi xøng cđa 2 orbital lµ 180
o
hay
cßn

gäi lµ lai hãa ®−êng th¼ng.
Trªn carbon lai hãa sp cßn cã 2 ®iƯn tư p kh«ng tham gia lai hãa 2py vµ 2pz


Sư tổ hợp 2s và 2p
Orbital lai hóa sp 2 Orbital 2p
y
và 2p
z

Sù tỉ hỵp 2s vµ 2p
Orbital lai ho¸ sp
2 Orbital 2p
y
vµ 2p
z
Sù lai hãa gi÷a orbital s vµ p còng x¶y ra trong c¸c nguyªn tư oxy, nit¬

2. Sù t¹o thµnh c¸c liªn kÕt
2.1. Sù t¹o thµnh liªn kÕt céng hãa trÞ - Liªn kÕt σ vµ liªn kÕt π
Liªn kÕt ®−ỵc t¹o thµnh do sù xen phđ cùc ®¹i cđa c¸c orbital nguyªn tư
thµnh orbital ph©n tư. Khi vïng xen phđ cđa c¸c orbital nguyªn tư cµng lín th×
liªn kÕt (orbital ph©n tư) ®−ỵc t¹o thµnh cµng bỊn vµ n¨ng l−ỵng tho¸t ra khi
h×nh thµnh liªn kÕt cµng lín. Khuynh h−íng cđa sù xen phđ lµ tiÕn tíi cùc ®¹i, ®ã
lµ néi dung cđa nguyªn lý xen phđ cùc ®¹i .
C¸c orbital nguyªn tư t−¬ng t¸c cã hiƯu qu¶ víi nhau thµnh orbital
ph©n tư chóng ph¶i tháa m·n 3 ®iỊu kiƯn:
• N¨ng l−ỵng cđa chóng gÇn nhau .
• Sù xen phđ ë møc ®é lín.
• Chóng ph¶i cã cïng mét kiĨu ®èi xøng ®èi víi trơc nèi hai h¹t nh©n nguyªn tư.
Nh− vËy 2 orbital s, hc 1 orbital s vµ 1 orbital p nµo cã trơc ®èi xøng trïng
víi trơc nèi 2 h¹t nh©n cã thĨ tham gia xen phđ nhau thµnh orbital ph©n tư.

13