5MC LC
3. Chûúng trònh nghõ sûå vng
1.1 Nhâ nûúác vâ chđnh ph: mưåt vâi khấi niïåm
1.2 Hânh àưång ca chđnh ph Hoa K nhùçm hưỵ trúå cho sûå phất triïín thõ trûúâng: mưåt sưë vđ d
1.3 Sûå tiïën hoấ trong vai trô ca nhâ nûúác úã êën àưå: 50 nùm qua
1.4 L do kinh tïë cùn bẫn cho sûå can thiïåp ca nhâ nûúác vâ mưåt sưë àõnh nghơa
2.1 Xêy dûång Internet: mưåt vđ d hiïån àẩi vïì sûå tûúng tấc cố kïët quẫ tưët giûäa khu vûåc nhâ nûúác vâ khu vûåc
tû nhên
2.2 Ào lûúâng nhâ nûúác - quy mư, cấc chđnh sấch vâ nùng lûåc thïí chïë ca nố
3.1 Nhûäng ëu kếm trong nhûäng ngun tùỉc cú bẫn cẫn trúã cấc hậng trïn khùỉp thïë giúái
3.2 Sûå àûúng àêìu vúái tưåi ấc úã Cali, Cưlưmbia
3.3 K kïët húåp àưìng vâ hïå thưëng tû phấp úã Braxin
3.4 Nhûäng k lc theo lưëi môn qëc tïë vïì thêm ht tâi chđnh vâ lẩm phất
3.5 Cam kïët àưëi chổi vúái linh hoẩt trong khu vûåc sûã dng àưìng franc CFA
3.6 Khu vûåc tû nhên cung cêëp cấc dõch v xậ hưåi: mưåt gốc àưå lõch sûã
3.7 Kïë hoẩch bẫo hiïím thêët nghiïåp múái ca Chilï
3.8 Giẫm nghêo úã Inàưnïxia - sûå trúå gip xậ hưåi bưí sung cho sûå tùng trûúãng dûåa trïn cú súã rưång lúán nhû
thïë nâo
4.1 Nhên vêåt quìn uy vïì phi àiïìu tiïët ca Mïhicư
4.2 Sấu l do phẫn àưëi tû nhên hoấ vâ nïn giẫi àấp nhû thïë nâo?
4.3 Sûå giấm sất ca chđnh ph ngùn chùån àûúåc thẫm hoẩ tâi chđnh úã Malaixia
4.4 Àiïìu tiïët ngânh viïỵn thưng úã Giamaica
4.5 Chđnh quìn trûåc tiïëp vâ tđch cûåc hoẩt àưång bẫo vïå mưi trûúâng úã Yokohama, Nhêåt Bẫn
4.6 Bûúác tiïën mẩnh ca cấc ngânh cưng nghiïåp kim loẩi Nhêåt Bẫn trong thúâi k hêåu chiïën
5.1 Xêy dûång cú súã cho bưå mêy viïn chûác: nhûäng cẫi cấch Northcote - Trevelyan úã Anh
5.2 Nhûäng cú chïë ca ưxtúrêylia nhùçm lâm cho viïåc xêy dûång chđnh sấch cố tđnh cưng khai hoấ, cẩnh
tranh vâ hûúáng vïì kïët quẫ
5.3 Bưå mấy chđnh ph Bùnglầết phònh to ra
5.4 Biïn lai vâ sûå lûåa chổn trûúâng hổc
5.5 K húåp àưìng vúái cấc tưí chûác phi chđnh ph àïí nêng cao chêët lûúång giấo dc úã Bưlivia
5.6 Trau dưìi nhûäng ngûúâi tưët nhêët vâ giỗi nhêët: hïå thưëng tuín quan chûác trấi vúái hïå thưëng múã
5.7 Xêy dûång tinh thêìn têån tu ca cưng nhên viïn: chđnh quìn tưët tẩi bang Ceara ca Braxin
6. 1 Sûå tham gia ca dên chng àậ cẫi tiïën quìn tâi sẫn vâ giẫi quët tranh chêëp nhû thïë nâo úã Pïru
6.2 Nhûäng bưå mấy chđnh trõ thânh phưë úã M vâ cẫi cấch ca chng
6.3 Àêëu tranh chưëng tham nhng úã Uganàa
6.4 U ban àưåc lêåp chưëng tham nhng ca Hưìng Cưng
7.1 Dû lån cưng chng vâ nhâ nûúác
7.2 Viïåc quẫn l nhûäng xậ hưåi àa sùỉc tưåc úã Malaixia vâ Mưrixú
7.3 Vưën xậ hưåi cố gò quan trổng?
7.4 Cấc khẫo sất ca khấch hâng àïí thc àêíy cẫi tiïën dõch v úã ÊËn Àưå, Uganàa vâ Nicaragoa
7.5 Sûå tham gia ca cưng dên cố cẫi thiïån àûúåc kïët quẫ thûåc hiïån dûå ấn hay khưng?
7.6 Nhûäng cẩm bêỵy trong quan hïå giûäa cấc cêëp chđnh quìn: nhûäng kinh nghiïåm ca Braxin vâ Trung
Qëc
7.7 Viïåc tđnh toấn nhûäng trúå cêëp phên àïìu tâi chđnh
8. 1 Tưí chûác thûúng mẩi thïë giúái (WTO) - mưåt cú chïë qëc tïë cho viïåc àem lẩi sûå tin cêåy cho chđnh sấch qëc
gia
8.2 Viïåc nghiïn cûáu nưng nghiïåp qëc tïë cố lúåi cho cấc nûúác viïån trúå ra sao
6 BẤO CẤO VÏÌ TỊNH HỊNH PHẤT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997
8.3 Nhûäng thấch thûác ca sûå thay àưíi khđ hêåu toân cêìu àưëi vúái sûå húåp tấc qëc tïë
8.4 Viïåc cng chia sễ gấnh nùång bẫo vïå mưi trûúâng
8.5 Lúåi tûác thu àûúåc tûâ hoâ bònh toân cêìu lúán àïën nhû thïë nâo?
9.1 Viïåc cên nhùỉc cấi giấ phẫi trẫ vâ nhûäng lúåi đch vïì chđnh trõ ca cẫi cấch
9.2 Nhâ nûúác bốc lưåt dûúái triïìu àẩi Duvalier úã Haiti
9.3 Cẫi cấch trûúác sûå àe doẩ tûâ bïn ngoâi: cåc Phc hûng Minh Trõ úã Nhêåt Bẫn
9.4 Cưng ûúác Moncloa úã Têy Ban Nha
9.5 Chûúng trònh cẫi cấch nùm 1989 ca Vïnïxụla vâ sûå àẫo ngûúåc ca nố
10.1 Sûå sp àưí nhâ nûúác vâ hún thïë nûäa úã Xưmali
10.2 Nhûäng chưëng àúä kinh tïë ca xung àưåt: trûúâng húåp ca Libïria
BIÏÍU ÀƯÌ
1. Nhâ nûúác àậ phất triïín úã mổi núi
2. Mưåt loẩt nhûäng cú chïë cố thïí nêng cao nùng lûåc nhâ nûúác
3. Cấc nhên tưë ài kêm vúái tham nhng
4. T lïå viïåc lâm trong chđnh ph cao hún thûúâng cố nghơa lâ mûác lûúng chđnh ph thêëp hún
5. Cấc nûúác cố chđnh sấch kinh tïë tưët vâ nùng lûåc thïí chïë mẩnh hún thûúâng tùng trûúãng nhanh hún
1.1 Cng mưåt thïë giúái nhûäng cố nhiïìu nhâ nûúác hún
1.2 Cấc chđnh ph trïn khùỉp thïë giúái àậ múã rưång quy mư kïí tûâ nùm 1960
1.3 Sưë lûúång cấc chuín khoẫn vâ thanh toấn lậi sët àậ tùng lïn
2.1 Nhâ nûúác, cấc thïí chïë vâ hêåu quẫ kinh tïë
2.2 Chđnh ph tưët cùỉt nghơa cho sûå chïnh lïåch vïì thu nhêåp giûäa Àưng Ấ vâ chêu Phi
2.3 Cấc thïí chïë àûúåc tđn nhiïåm tẩo ra cấc nhâ nûúác àûúåc tđn nhiïåm
2.4 Àưå tđn nhiïåm àûúåc nhêån thûác vâ kïët quẫ kinh tïë ln gùỉn liïìn vúái nhau
3.1 Hưåi chûáng thiïëu låt phấp
3.2 Thûúng lûúång vúái cấc quan chûác chđnh ph cố thïí rêët khố khùn
3.3 Cấc nûúác àang àûúåc hûúãng lúåi đch ca thụë trõ giấ gia tùng
3.4 Khấc vúái Nigiïria, Inàưnïxia àậ quẫn l vêån may vïì dêìu lûãa múái àêy mưåt cấch thêån trổng
3.5 Cấc thïí chïë ngên sấch àûúåc thiïët kïë tưët gip trấnh àûúåc nhûäng khoẫn thêm ht lúán
3.6 Tẩi Viïåt Nam, nhûäng lúåi đch ca dõch v bïånh viïån àïí dưìn vïì nhûäng ngûúâi khêëm khấ
3.7 Cấn cên giấo dc cưng - tû hïët sûác khấc nhau trïn phẩm vi thïë giúái
3.8 Cấc khoẫn lûúng hûu vâ chuín khoẫn khấc àậ tùng dêìn úã cấc nûúác cưng nghiïåp
3.9 Nhûäng trúå cêëp nhâ cûãa úã cấc nûúác àang phất triïín hêìu nhû khưng àïën àûúåc ngûúâi nghêo
4.1 Cấc cåc khng hoẫng ngên hâng àïìu trúã nïn quấ phưí biïën vâ gêy ra nhûäng phđ tưín tâi chđnh to lúán
5.1 Cấc mc tiïu chđnh sấch vâ phên bưí chi tiïu ca Ghinï khưng tỗ ra húåp l
5.2 Viïåc quët sấch úã Ucraina bõ mùỉc trong nhûäng trấch nhiïåm chưìng chếo
5.3 Hêìu hïët cấc hậng àấnh giấ lâ dõch v chđnh ph rêët kếm, song mưåt sưë dõch v àûúåc àấnh giấ tưët hún
cấc dõch v khấc
5.4 Ba chiïën lûúåc cẫi thiïån viïåc phên phất dõch v ca chđnh ph
5.5 Tuín mưå vâ àïì bẩt theo phêím chêët xûáng àấng gip cẫi thiïån nùng lûåc ca bưå mấy viïn chûác
5.6 Viïåc thiïëu cú chïë àïì cao phêím chêët xûáng àấng vâ tònh trẩng trẫ lûúng thêëp trong bưå mấy viïn chûác
ca Philippin àậ lâm giẫm nùng lûåc
5.7 Tẩi chêu Phi, khi mâ sưë ngûúâi lâm trong khu vûåc nhâ nûúác tùng thò mûác lûúng giẫm
6. 1 Mûác àưå tham nhng cao vâ khố dûå àoấn lâm phûúng hẩi àïën àêìu tû
6.2 Mưåt sưë nhên tưë ài kêm vúái tham nhng
7MC LC
7.1 Thïë giúái àậ trúã nïn dên ch hún nhiïìu tûâ nùm 1980
7.2 Nhûäng tưí chûác úã àiïím giao nhau ca nhâ nûúác, thõ trûúâng vâ xậ hưåi dên sûå
7.3 Nhûäng quy tùỉc cai trõ theo chiïìu dổc vâ nhûäng biïån phấp khuën khđch theo chiïìu ngang hònh thânh
nùng lûåc ca chđnh quìn àõa phûúng
8.1 Nhiïìu nûúác àang núái lỗng nhûäng kiïìm chïë vïì vưën qëc tïë
8.2 Nhûäng dông ngûúâi t nẩn trân ngêåp chêu Phi, chêu Ấ vâ chêu Êu
8.3 Nhûäng chđnh sấch khưng tưët triïåt tiïu tấc àưång ca viïån trúå
9.1 Nhûäng cưng nhên giâ hún sệ mêët quìn lúåi trong viïåc cẫi cấch cấc khoẫn trúå cêëp hûu trđ, côn nhûäng
cưng nhên trễ sệ giânh àûúåc quìn lúåi
9.2 Nhiïìu quìn ph quët gip nhâ nûúác chưëng lẩi ấp lûåc àôi múã rưång phc lúåi
BẪNG
1.1 Cấc chûác nùng ca nhâ nûúác
3.1 Bẫo hiïím xậ hưåi, trúå gip xậ hưåi vâ cấc chûúng trònh dânh cho ngûúâi nghêo úã cấc nûúác àang phất triïín:
nhûäng àùåc àiïím vâ bâi hổc
3.2 Núå lûúng hûu êín úã cấc nûúác chổn lổc
4.1 Ûúác tđnh vïì lúåi đch phc lúåi tûâ viïåc phi àiïìu tiïët úã M (t USD)
4.2 Mưåt loẩt kinh nghiïåm thïí chïë
5.1 Nhûäng cú chïë nhùçm phên phất dõch v
7.1 Nhûäng thay àưíi trong tâi chđnh ca nhûäng chđnh quìn cêëp dûúái qëc gia úã mưåt sưë nûúác chổn lổc
7.2 Nhûäng àùåc àiïím vïì cêìu vâ cung ca nhûäng hâng hoấ cưng cưång cêëp qëc gia vâ cêëp àõa phûúng
7.3 Nhûäng phên cưng cố thïí cố vïì thụë vâ chđ tiïu cho cấc cêëp chđnh quìn
7.4 Nhûäng ngun tùỉc vâ nhûäng cấch lâm tưët nhêët trong xêy dûång kïë hoẩch tâi trúå
7.5 Chiïën lûúåc phên cêëp ph húåp vúái nùng lûåc ca chđnh quìn
9.1 Sûå sùỉp xïëp cấc nhốm cố quìn lúåi, nhûäng cấi giấ phẫi trẫ vïì mùåt chđnh trõ vâ viïåc àõnh ra cấc bûúác
chiïën thåt vïì cẫi cấch theo loẩi cẫi cấch
9.2 Hiïåu quẫ dûå tđnh thu àûúåc tûã nhûäng ngânh dõch v cưng cưång àûúåc tû nhên hoấ úã ấchentina
9.3 Nhûäng cẫi cấch thåc thïë hïå thûá nhêët vâ thïë hïå thûá hai
Àõnh nghơa vâ ch thđch dûä kiïån
Cấc nûúác àûúåc àûa vâo trong cấc nhốm vng vâ nhốm
thu nhêåp àûúåc sûã dng trong bấo cấo nây (trûâ cấc nhốm
dânh cho khẫo sất khu vûåc tû nhên) àïìu àûúåc ghi vâo
cấc bẫng Phên loẩi cấc nïìn kinh tïë úã cëi ca phêìn Nhûäng
chó sưë chổn lổc vïì tònh hònh phất triïín thïë giúái. Nhûäng
phên loẩi thu nhêåp dûåa vâo GNP bònh qn àêìu ngûúâi;
phûúng phấp tiïëp cêån àưëi vúái nhûäng phên loẩi vïì thu nhêåp
trong Bấo cấo àûúåc nïu trong phêìn Giúái thiïåu nhûäng chó
sưë vïì tònh hònh phất triïín thïë giúái. Nhûäng bònh qn nhốm
thïí hiïån trong cấc biïíu vâ bẫng lâ nhûäng bònh qn chûa
tđnh trổng sưë ca cấc nûúác trong nhốm, ngoẩi trûâ trong
nhûäng lơnh vûåc u cêìu thïí hiïån theo cấc khấc.
Viïån Ngên hâng Thïë giúái sûã dng tûâ “cấc nûúác” àïí
chó cấc nïìn kinh tïë khưng hïì mang hâm quët àõnh vïì
àõa võ phấp l ca mưåt lậnh thưí. Cấc sưë thưëng kï àûúåc
bấo cấo cho “cấc nûúác àang phất triïín” bao gưìm cẫ nhûäng
nûúác àang trong giai àoẩn chuín àưíi tûâ chïë àưå kïë hoẩch
têåp trung, ngoẩi trûâ nhûäng lơnh vûåc u cêìu thïí hiïån theo
cấch khấc.
Cấc dûä liïåu cố sûã dng àún võ àưla lâ àưla M theo
hiïån giấ, ngoẩi trûâ nhûäng núi u cêìu xấc àõnh theo cấch
khấc.
T cố nghơa lâ 1.000 triïåu.
Nhûäng chûä viïët tùỉt sau àûúåc sûã dng:
CEE: Trung vâ Àưng Êu
CIS: Cưång àưìng cấc Qëc gia àưåc lêåp
GDP: Tưíng sẫn phêím qëc nưåi
GNP:Tưíng sẫn phêím qëc dên
IMF:Q tiïìn tïå qëc tïë
NGO:Tưí chûác phi chđnh ph
OECD:Tưí chûác húåp tấc vâ phất triïín kinh tïë
PPP:Ngang giấ sûác mua
8 BẤO CẤO VÏÌ TỊNH HỊNH PHẤT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997
TRÏN KHÙỈP THÏË GIÚÁI NGÂY NAY, NHÂ NÛÚÁC
ÀANG LÂ VÊËN ÀÏÌ CÊÌN PHẪI ÀÛÚÅC XEM XẾT
ÀÏËN. Nhûäng diïỵn biïën sêu rưång vâ to lúán ca kinh
tïë thïë giúái àôi hỗi chng ta phẫi nhòn lẩi nhûäng vêën
àïì cùn bẫn vïì nhâ nûúác: nhâ nûúác nïn cố vai trô gò,
nhâ nûúác cố thïí lâm gò vâ khưng thïí lâm gò vâ lâm
thïë nâo lâ tưët nhêët.
Nùm mûúi nùm qua àậ chó cho chng ta mưåt
cấch rộ râng têët cẫ nhûäng lúåi đch vâ hẩn chïë trong
hoẩt àưång ca nhâ nûúác, àùåc biïåt lâ trong viïåc thc
àêíy phất triïín. Cấc chđnh ph àậ gip cố nhûäng cẫi
thiïån to lúán vïì giấo dc vâ chùm sốc sûác khoễ cng
nhû giẫm sûå bêët bònh àùèng trong xậ hưåi. Tuy nhiïn,
cấc hoẩt àưång ca chđnh ph cng àậ dêỵn àïën mưåt sưë
kïët quẫ àấng bìn. Vâ ngay cẫ khi trûúác kia chđnh
ph àậ lâm tưët cưng viïåc ca mònh, thò nhiïìu ngûúâi
lo ngẩi rùçng chđnh ph sệ khưng thïí thđch ûáng vúái
cấc nhu cêìu ngây câng tùng ca mưåt nïìn kinh tïë thïë
giúái àang trong quấ trònh toân cêìu hoấ.
Cố rêët nhiïìu mưëi lo ngẩi vâ nhûäng vêën àïì múái
rêët khấc nhau vïì vai trô ca nhâ nûúác, song bưën diïỵn
biïën múái àêy àậ lâm cho chng àùåc biïåt trúã nïn bûác
xc:
• Sûå sp àưí ca cấc nïìn kinh tïë kiïím soất vâ mïånh
lïånh úã Liïn Xư c vâ Trung vâ Àưng Êu.
• Sûå khng hoẫng tâi chđnh ca cấc nhâ nûúác phc
lúåi úã hêìu hïët cấc nûúác cưng nghiïåp.
• Vai trô quan trổng ca nhâ nûúác trong cấc nïìn
kinh tïë “thêìn k” úã Àưng Ấ.
• Sûå sp àưí ca cấc nhâ nûúác vâ sûå bng nưí mẩnh
mệ ca cấc tònh trẩng khêín cêëp vïì nhên àẩo úã
mưåt vâi núi trïn thïë giúái.
Bấo cấo nây chó ra rùçng nhên tưë quët àõnh àûáng
àùçng sau nhûäng diïỵn biïën tûúng phẫn nhau nây lâ
tđnh hiïåu lûåc ca nhâ nûúác. Mưåt nhâ nûúác cố hiïåu lûåc
lâ nhên tưë thiïët ëu cho viïåc cung cêëp cấc hâng hoấ
vâ dõch v cng nhû cấc quy àõnh vâ thïí chïë cho
phếp cấc thõ trûúâng phất triïín mẩnh mệ vâ con ngûúâi
cố àúâi sưëng khoễ mẩnh hún, hẩnh phc hún. Nïëu
khưng cố nố, sûå phất triïín bïìn vûäng cẫ vïì mùåt kinh
tïë vâ xậ hưåi lâ khưng thïí cố àûúåc. Nùm mûúi nùm vïì
trûúác, nhiïìu ngûúâi cng nối nhûäng àiïìu gêìn giưëng
nhû vêåy, nhûng hưìi àố hổ cố nối lâ sûå phất triïín
phẫi do nhâ nûúác tẩo ra. Thưng àiïåp ca kinh nghiïåm
kïí tûâ sau àố lẩi khấc hùèn: nhâ nûúác àống vai trô
trung têm trong phất triïín kinh tïë vâ xậ hưåi, khưng
phẫi vúái tû cấch lâ mưåt ngûúâi trûåc tiïëp tẩo ra sûå tùng
trûúãng, mâ lâ mưåt àưëi tấc, lâ chêët xc tấc vâ lâ ngûúâi
tẩo àiïìu kiïån thån lúåi cho sûå tùng trûúãng àố.
Cố sûå khấc nhau to lúán giûäa nhûäng nhên tưë tẩo
nïn mưåt nhâ nûúác hiïåu lûåc giûäa cấc nûúác úã cấc giai
àoẩn phất triïín khấc nhau. Àiïìu cố hiïåu lûåc úã Hâ lan
hay Niu Dilún, chùèng hẩn, chûa chùỉc àậ cố hiïåu lûåc úã
Nïpan. Thêåm chđ giûäa cấc nûúác cố cng mûác thu nhêåp,
thò sûå khấc nhau vïì diïån tđch, thânh phêìn dên tưåc,
vùn hoấ vâ hïå thưëng chđnh trõ lâm cho mưỵi nhâ nûúác
mang dấng vễ riïng ca nố. Nhûng tđnh hïët sûác àa
dẩng nây sệ lâm phong ph thïm àiïìu tra ca bấo
cấo nây vïì viïåc tẩi sao vâ bùçng cấch nâo mưåt sưë nhâ
nûúác lâm tưët hún cấc nhâ nûúác khấc trong viïåc duy
trò sûå phất triïín, xốa bỗ nghêo nân vâ thđch ûáng vúái
sûå thay àưíi.
TƯÍNG QUẤT
9TƯÍNG QUẤT
Tû duy lẩi vïì nhâ nûúác trïn toân thïë giúái
Thïë giúái àang thay àưíi vâ cng vúái àố, nhûäng tûúãng
vïì vai trô ca nhâ nûúác trong phất triïín kinh tïë vâ
xậ hưåi cng àang thay àưíi. Sûå têåp trung ch ëu ngây
nay àïën vai trô ca nhâ nûúác gúåi nhúá lẩi mưåt k
ngun trûúác, khi mâ thïë giúái vûâa nưíi lïn tûâ nhûäng
tân phấ ca Chiïën tranh thïë giúái thûá hai vâ phêìn lúán
cấc nûúác àang phất triïín vûâa múái giânh àûúåc àưåc
lêåp. Khi àố, sûå phất triïín dûúâng nhû lâ mưåt thấch
thûác cố thïí vûúåt qua àûúåc dïỵ dâng vâ phêìn lúán chó
mang tđnh k thåt. Nhûäng cưë vêën vâ chun gia k
thåt tưët sệ thẫo ra cấc chđnh sấch tưët, vâ sau àố cấc
chđnh ph tưët sệ thûåc hiïån chng àïí cố mưåt xậ hưåi
tưët. Sûå can thiïåp do nhâ nûúác dêỵn dùỉt àậ nhêën mẩnh
vâo nhûäng thêët bẩi ca thõ trûúâng vâ trao cho nhâ
nûúác vai trô trung têm trong viïåc hiïåu chónh nhûäng
thêët bẩi nây. Nhûng nhûäng nhêån thûác thïí chïë tiïìm
êín trong thïë giúái quan nây, nhû têët cẫ chng ta àïìu
nhêån thûác rộ ngây nay, lâ quấ àún giẫn. Sûå linh hoẩt
trong viïåc thûåc hiïån cấc chđnh sấch do cấc nhâ k trõ
lêåp ra àûúåc àùåt úã võ trđ cao qu. Viïåc thûåc hiïån tinh
thêìn trấch nhiïåm thưng qua nhûäng kiïím tra vâ cên
àưëi àûúåc coi nhû viïåc lâm trúã ngẩi.
Tẩi mưåt vâi nûúác, thûåc ra nhûäng cưng viïåc àậ
tiïën triïín đt nhiïìu nhû cấc nhâ k trõ mong àúåi. Song
úã nhiïìu nûúác, hêåu quẫ ca nhûäng chđnh sấch lẩi rêët
khấc nhau. Cấc chđnh ph àậ bùỉt tay thûåc hiïån nhûäng
kïë hoẩch k cc. Cấc nhâ àêìu tû tû nhên, do thiïëu
lông tin vâo cấc chđnh sấch cưng cưång vâ sûå kiïn àõnh
ca cấc nhâ lậnh àẩo, àậ ngêìn ngẩi àêìu tû. Cấc nhâ
lậnh àẩo àêìy quìn lûåc àậ cố nhûäng hânh vi chun
quìn, àưåc àoấn. Tham nhng àậ trúã thânh mưåt nẩn
dõch. Phất triïín chûäng lẩi, côn nghêo àối thò vêỵn tưìn
tẩi.
Trong thïë k qua, quy mư vâ phẩm vi ca chđnh
quìn àậ múã rưång rêët lúán, nhêët lâ úã cấc nûúác cưng
nghiïåp (Biïíu àưì I). Sûå múã rưång trong thúâi k trûúác
Chiïën tranh thïë giúái thûá hai àûúåc thc àêíy búãi nhiïìu
nhên tưë, trong àố cố sûå cêìn thiïët phẫi xûã trđ sûå thiïåt
hẩi nùång nïì àưëi vúái cấc hïå thưëng kinh tïë vâ xậ hưåi do
Àẩi suy thoấi gêy ra. Niïìm tin hêåu chiïën vâo chđnh
ph àậ ni dûúäng nhûäng nhu cêìu àôi chđnh ph
phẫi lâm nhiïìu hún nûäa. Cấc nïìn kinh tïë cưng nghiïåp
àậ múã rưång nhâ nûúác phc lúåi vâ phêìn lúán thïë giúái
àang phất triïín àậ theo àíi nhûäng chiïën lûúåc phất
triïín do nhâ nûúác chi phưëi. Kïët quẫ lâ sûå múã rưång
ghï gúám quy mư vâ phẩm vi ca chđnh quìn trïn
phẩm vi thïë giúái. Chi tiïu nhâ nûúác giúâ àêy hêìu nhû
chiïëm túái mưåt nûãa tưíng thu nhêåp úã cấc nûúác cưng
nghiïåp vâ khoẫng mưåt phêìn tû úã cấc nûúác àang phất
triïín. Nhûng chđnh sûå tùng ẫnh hûúãng ca nhâ nûúác
nây cng àậ chuín sûå ch trổng tûâ sưë lûúång sang
chêët lûúång, tûâ quy mư to lúán ca nhâ nûúác vâ phẩm
vi can thiïåp ca nhâ nûúác sang tđnh hiïåu quẫ trong
viïåc àấp ûáng cấc nhu cêìu ca ngûúâi dên.
Giưëng nhû trong nhûäng nùm 1940, sûå têåp trung
àûúåc lùåp lẩi ngây nay vïì vai trô ca nhâ nûúác bùỉt
ngìn tûâ nhûäng diïỵn biïën rêët quan trổng trong nïìn
kinh tïë toân cêìu àậ lâm thay àưíi vïì cú bẫn mưi trûúâng
hoẩt àưång ca nhâ nûúác. Sûå hưåi nhêåp toân cêìu ca
cấc nïìn kinh tïë àậ thu hểp phẩm vi ca cấch ûáng xûã
àưåc àoấn tu tiïån. Cấc biïíu thụë, quy àõnh àêìu tû vâ
Ghi ch: Dûä liïåu cho cấc nûúác OECD dânh cho chđnh ph trung
ûúng vâ chđnh quìn àõa phûúng bao gưìm cẫ chi tiïu cho an ninh
hxậ hưåi. Xem Ch thđch k thåt àïí biïët thïm chi tiïët. Ngìn:
Tanzi vâ Schuknecht 1995; OECD, cấc nùm khấc nhau; IMF, cấc
nùm khấc nhau (b).
Biïíu àưì 1
Nhâ nûúác àậ phất triïín úã mổi núi
10 BẤO CẤO VÏÌ TỊNH HỊNH PHẤT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997
chđnh sấch kinh tïë phẫi thđch ûáng hún bao giúâ hïët vúái
nhûäng thưng sưë ca mưåt nïìn kinh tïë thïë giúái àậ àûúåc
toân cêìu hoấ. Sûå thay àưíi cưng nghïå àậ múã ra nhûäng
cú hưåi múái cho viïåc phên tấch cấc dõch v vâ cho phếp
cấc thõ trûúâng cố vai trô lúán hún. Nhûäng thay àưíi nây
cng cố nghơa lâ phẫi cố nhûäng vai trô múái vâ khấc
biïåt cho chđnh quìn, khưng côn lâ mưåt ngûúâi cung
ûáng àún àưåc, mâ lâ mưåt ngûúâi tẩo àiïìu kiïån thån lúåi
vâ lâ ngûúâi àiïìu phưëi. Cấc nhâ nûúác àậ gùåp phẫi sûác
ếp ngay cẫ khi mâ cấc chđnh quìn trûúác kia àậ cố vễ
hoẩt àưång tưët. Nhiïìu nûúác cưng nghiïåp àậ phẫi vêåt
lưån vúái nhâ nûúác phc lúåi mâ giúâ àêy àậ trúã nïn quấ
cưìng kïình vâ phẫi cố nhûäng lûåa chổn rêët khố khùn
vïì nhûäng dõch v vâ lúåi đch mâ mổi ngûúâi trưng àúåi
chđnh ph cung cêëp. Cấc thõ trûúâng - trong nûúác vâ
toân cêìu - vâ nhûäng cưng dên bûåc bưåi trûúác cấc ëu
kếm ca nhâ nûúác àậ thưng qua nhûng tưí chûác dên
chđnh vâ phi chđnh ph àôi cố àûúåc sûå minh bẩch
trong hoẩt àưång ca chđnh ph vâ cố nhûäng thay àưíi
khấc nûäa nhùçm cng cưë nùng lûåc ca nhâ nûúác, tûâ àố
àấp ûáng cấc mc tiïu àïì ra.
Sûå lúán tiïëng àôi cố hiïåu quẫ hún nûäa trong cấc
hoẩt àưång ca chđnh ph àậ lïn àïën mûác àưå khng
hoẫng úã nhiïìu nûúác àang phất triïín, núi mâ nhâ nûúác
àậ khưng thïí cung cêëp àûúåc nhûäng hâng hoấ cưng
cưång cú bẫn nhû quìn súã hûäu, àûúâng sấ, y tïë cú bẫn
vâ giấo dc. Tẩi nhûäng nûúác nây cố mưåt vông lín
qín: ngûúâi dên vâ cấc doanh nghiïåp phẫn ûáng trûúác
cấc dõch v cưng cưång àang ngây mưåt xêëu ài bùçng
cấch trấnh àống thụë vâ àiïìu nây lâm cho cấc dõch
v lẩi câng trúã nïn tưìi tïå hún. ÚÃ Liïn Xư c, Trung vâ
Àưng Êu, chđnh thêët bẩi dâi hẩn ca nhâ nûúác trong
thûåc hiïån nhûäng lúâi hûáa ca mònh lâ ngun nhên
dêỵn àïën kïët cc sp àưí ca nhâ nûúác. Nhûng sûå sp
àưí ca viïåc kïë hoẩch hoấ têåp trung nây cng tẩo ra
nhûäng vêën àïì ca riïng nố. Trong khoẫng trưëng do
nố tẩo ra, ngûúâi dên àưi khi khưng cố àûúåc nhûng
hâng hoấ cưng cưång cú bẫn nhû phấp låt vâ trêåt tûå.
ÚÃ mûác àưå giúái hẩn, nhû úã Apganixtan, Libïria vâ
Xưmali, nhâ nûúác àưi khi àậ hoân toân vn nất, àïí
cho cấc cấ nhên vâ cấc cú quan qëc tïë tuåt vổng
nhùåt nhẩnh nhûäng mẫnh vn.
Chiïën lûúåc hai phêìn
Lâm cấch nâo àïë chng ta cố thïí xun qua àûúåc múá
hưỵn àưån cấc vêën àïì vâ sûác ếp mâ giúâ àêy cấc nhâ
nûúác trïn thïë giúái àang gùåp phẫi? Khưng cố mưåt cưng
thûác chung ph húåp vúái têët cẫ nhùçm cố àûúåc mưåt nhâ
nûúác hoẩt àưång cố hiïåu quẫ àûúåc khuën nghõ úã àêy.
Phẩm vi nhûäng khấc biïåt giûäa cấc nhâ nûúác lâ vư
cng to lúán cng nhû nhûäng xët phất àiïím ca cấc
nhâ nûúác cng hïët sûác khấc nhau. Vò vêåy, bấo cấo
nây àng ra chó tẩo mưåt khn khưí rưång lúán àïí giẫi
quët vêën àïì vïì tđnh hiïåu quẫ ca nhâ nûúác trïn
khùỉp thïë giúái. Nố chó ra mưåt sưë cấch thûác àïí thu hểp
khoẫng cấch ngây câng tùng giûäa cấc u cêìu àưëi vúái
nhâ nûúác vâ khẫ nùng ca cấc nhâ nûúác àïí àấp ûáng
cấc u cêìu àố. Lâm cho cấc xậ hưåi chêëp nhêån mưåt sûå
àõnh nghơa lẩi vïì trấch nhiïåm ca nhâ nûúác sệ lâ
mưåt phêìn ca giẫi phấp nây. Àiïìu nây sệ bao gưìm
mưåt sûå lûåa chổn chiïën lûúåc vïì cấc hânh àưång têåp thïí
mâ cấc nhâ nûúác sệ cưë gùỉng thc àêíy, cưång vúái nhûäng
nưỵ lûåc lúán hún àïí trt bỗ gấnh nùång trïn vai nhâ
nûúác bùçng cấch àûa cấc cưng dên vâ cưång àưìng tham
gia vâo viïåc cung cêëp nhûäng hâng hoấ têåp thïí cú bẫn.
Thïë nhûng, thu hểp hay giẫm nhể vai trô ca
nhâ nûúác cố thïí khưng phẫi lâ mc tiïu ca sûå nghiïåp
cẫi cấch. Thêåm chđ nïëu cố sûå chổn lổc lúán hún vâ sûå
nhúâ cêåy lúán hún vâo xậ hưåi cưng dên vâ cấc hậng tû
nhên thò viïåc àấp ûáng mưåt loẩt rưång lúán nhûäng nhu
cêìu chung mưåt cấch cố hiïåu quẫ hún sệ vêỵn cûá cố
nghơa lâ lâm cho cấc thïí chïë trung têm ca nhâ nûúác
hoẩt àưång tưët hún. Àïí phc lúåi con ngûúâi àûúåc nêng
cao, nùng lûåc ca nhâ nûúác - àûúåc xấc àõnh nhû khẫ
nùng thûåc hiïån vâ thc àêíy cấc hoẩt àưång têåp thïí
mưåt cấch cố hiïåu quẫ - cêìn phẫi àûúåc tùng cûúâng.
Thưng àiïåp cú bẫn nây àûúåc thïí hiïån thânh mưåt
chiïën lûúåc hai phêìn nhùçm lâm cho mổi nhâ nûúác trúã
thânh àưëi tấc àấng tin cêåy hún, cố hiïåu quẫ hún trong
sûå nghiïåp phất triïín ca àêët nûúác mònh:
• Lâm cho vai trô ca nhâ nûúác tûúng xûáng vúái
nùng lûåc ca nố lâ nhên tưë àêìu tiïn trong chiïën
lûúåc nây. Khi mâ nùng lûåc ca nhâ nûúác ëu
kếm, viïåc nhâ nûúác can thiïåp nhû thïë nâo vâ
can thiïåp vâo àêu lâ àiïìu phẫi àûúåc àõnh giấ
cêín thêån. Nhiïìu nhâ nûúác cưë gùỉng lâm nhiïìu
mâ cố rêët đt ngìn tâi chđnh vâ nùng lûåc, vâ
thûúâng dêỵn àïën lúåi bêët cêåp hẩi. Têåp trung mẩnh
hún vâo nhûäng vêën àïì nïìn tẫng sệ cẫi thiïån tđnh
hiïåu quẫ (Hưåp 1). Nhûng vêën àïì úã àêy khưng
phẫi lâ chổn nïn lâm gò vâ khưng nïn lâm gò,
mâ côn cẫ lâ nïn lâm nhû thïë nâo nûäa.
• Thïë nhûng nùng lûåc khưng phẫi lâ do sưë mïånh
sùỉp àùåt. Vò vêåy, nhên tưë thûá hai ca chiïën lûúåc
nây lâ nêng cao nùng lûåc ca nhâ nûúác bùçng
cấch cng cưë lẩi cấc thïí chïë cưng cưång. Àiïìu nây
cố nghơa lâ vẩch ra nhûäng quy tùỉc vâ kiïìm chïë
cố hiïåu quẫ nhùçm kiïím soất cấc hoẩt àưång àưåc
àoấn ca nhâ nûúác vâ àêëu tranh chưëng tïå tham
nhng cưë th. Àiïìu àố cố nghơa lâ àûa cấc thïí
chïë nhâ nûúác vâo cåc cẩnh tranh mẩnh mệ hún
11TƯÍNG QUẤT
dên, àûa chđnh quìn lẩi gêìn hún vúái ngûúâi dên
thưng qua sûå tham gia ca dên vâ sûå phi têåp
trung hoấ rưång rậi hún. Nhû vêåy, bấo cấo nây
khưng chó hûúáng sûå ch vâo viïåc nhêën mẩnh
trúã lẩi vai trô ca nhâ nûúác, mâ côn chó ra cấch
thûác cấc nûúác cố thïí bùỉt àêìu mưåt quấ trònh xêy
dûång lẩi nùng lûåc nhâ nûúác.
Lâm cho vai trô ph húåp vúái nùng lûåc
Lâm cho vai trô tûúng xûáng vúái nùng lûåc khưng phẫi
lâ mưåt thưng àiïåp àún giẫn vïì phấ bỗ nhâ nûúác. Trong
mưåt sưë lơnh vûåc, rêët cêìn thiïët phẫi cố sûå têåp trung
nhiïìu hún àïí nêng cao tđnh hiïåu quẫ: chổn lâm gò vâ
khưng lâm gò lâ vư cng quan trổng. Tuy nhiïn, àiïìu
nây cng kếo theo viïåc chổn cấch tiïën hânh sûå viïåc
nhû thïë nâo - lâm thïë nâo àïí phên phưëi cấc dõch v
cú bẫn, cung cêëp cú súã hẩ têìng, àiïìu tiïët nïìn kinh tïë
- chûá khưng chó lâ cố nïn lâm chng hay khưng. Cố
rêët nhiïìu sûå lûåa chổn úã àêy vâ chng phẫi thđch húåp
vúái hoân cẫnh ca mưỵi nûúác.
Cưng viïåc àêìu tiïn ca cấc nhâ nûúác: thûåc hiïån àng
nhûäng vêën àïì cú bẫn
Nùm nhiïåm v cú bẫn nùçm úã trung têm sûá mïånh ca
mổi chđnh ph mâ nïëu khưng cố chng thò sûå phất
triïín bïìn vûäng, cố sûå cng chia sễ vâ giẫm nghêo
khưí lâ khưng thïí cố àûúåc:
• Thiïët lêåp mưåt cú súã phấp låt
• Duy trò mưåt mưi trûúâng chđnh sấch khưng lïåch
lẩc, kïí cẫ sûå ưín àõnh kinh tïë vơ mư
• Àêìu tû vâo cấc dõch v xậ hưåi cú bẫn vâ cú súã hẩ
têìng cú bẫn
• Bẫo vïå nhốm ngûúâi dïỵ bõ tưín thûúng
• Bẫo vïå mưi trûúâng
Mùåc d têìm quan trổng ca cấc nhiïåm v cú
bẫn nây àậ tûâ lêu àûúåc chêëp nhêån rưång rậi, song àậ
xët hiïån mưåt sưë nhêån thûác sêu sùỉc múái vïì sûå hoâ
trưån thđch húåp giûäa thõ trûúâng vúái cấc hoẩt àưång ca
chđnh ph trong viïåc thûåc hiïån chng. Àiïìu quan
trổng nhêët mâ chng ta thêëy hiïån nay lâ thõ trûúâng
vâ chđnh ph bưí sung cho nhau: nhâ nûúác lâ nhên tưë
thiïët ëu cho viïåc àùåt ra nhûäng cú súã thïí chïë thđch
húåp cho thõ trûúâng. Vâ sûå tđn nhiïåm ca chđnh ph -
sûå rộ râng minh bẩch cố thïí dûå àoấn trûúác àûúåc trong
nhûäng quy tùỉc vâ chđnh sấch ca chđnh ph vâ sûå
nhêët quấn trong ấp dng - cố thïí cng quan trổng
Mưåt nhâ nûúác cố nùng lûåc hún cố thïí lâ mưåt nhâ nûúác cố
hiïåu quẫ hún, nhûng hiïåu quẫ vâ nùng lûåc khưng phẫi lâ
cng mưåt sûå viïåc. Nùng lûåc, trong trûúâng húåp ấp dng
cho cấc nhâ nûúác lâ khẫ nùng theo àíi vâ thc àêëy cấc
hânh àưång chung mưåt cấch cố hiïåu quẫ - nhû låt phấp
vâ trêåt tûå, y tïë cưng cưång vâ cú súã hẩ têìng cú bẫn; hiïåu
quẫ lâ kïët quẫ ca viïåc sûã dng nùng lûåc àố àïí àấp ûáng
nhu cêìu xậ hưåi àưëi vúái nhûäng hâng hoấ nây. Mưåt nhâ
nûúác cố thïí cố nùng lûåc nhûng khưng cố hiïåu quẫ lùỉm
nïëu nhû nùng lûåc àố khưng àûúåc sûã dng vò lúåi đch ca
xậ hưåi.
Con àûúâng ài àïën mưåt nhâ nûúác cố hiïåu quẫ hún,
mùåc d khưng theo àûúâng thùèng, nhûng nhêët àõnh phẫi
chia lâm hai giai àoẩn. Thûá nhêët, nhâ nûúác phẫi hûúáng
tiïu àiïím nùng lûåc mâ mònh cố vâo nhûäng nhiïåm v cố
thïí lâm àûúåc vâ phẫi tiïën hânh. Khi lâm àiïìu nây, nhâ
nûúác sau àố cố thïí têåp trung vâo xêy dûång thïm nùng lûåc
cho mònh: Nhû biïíu àưì dûúái àêy minh hoẩ, cấc nûúác úã
Vng I theo àíi rêët nhiïìu hoẩt àưång mưåt cấch khưng xấc
àõnh rộ tiïu àiïím, mùåc d nùng lûåc ca nhâ nûúác rêët đt, vâ
nhûäng nưỵ lûåc ca cấc nûúác nây tỗ ra khưng cố hiïåu quẫ.
Tuy nhiïn cấc nûúác khưng thïí chuín àïën VngIII trong
mưåt súám mưåt chiïìu - xêy dûång nùng lûåc àôi hỗi phẫi cố
thúâi gian. Con àûúâng ài àïën cố hiïåu quẫ lúán hún, àêìu tiïn
lâ, cêìn phẫi ài qua viïåc têåp trung giẫi quët nhûäng nhiïåm
v cú bẫn vâ nêng cao nùng lûåc hẩn chïë ca nhâ nûúác
thưng qua húåp tấc vúái giúái kinh doanh vâ xậ hưåi cưng dên
(VngII). Cấc nûúác cố thïí tiïën dêìn àïën Vng III bùçng
cấch cng vúái thúâi gian tùng cûúâng nùng lûåc ca mònh.
Hưåp 1
Chùång àûúâng ài àïën mưåt nhâ nûúác cố hiïåu quẫ hún
nûäa nhùçm tùng cûúâng tđnh hiïåu lûåc ca nhâ
nûúác. Àiïìu àố cố nghơa lâ tùng cûúâng kïët quẫ
hoẩt àưång ca cấc thïí chïë nhâ nûúác, cẫi thiïån
tiïìn lûúng vâ cấc biïån phấp khuën khđch. Vâ
àiïìu àố cố nghơa lâ lâm cho nhâ nûúác cố khẫ
nùng àấp ûáng nhiïìu hún cấc nhu cêìu ca ngûúâi
12 BẤO CẤO VÏÌ TỊNH HỊNH PHẤT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997
trong thu ht àêìu tû tû nhên khưng kếm gò nưåi dung
ca nhûäng quy àõnh vâ chđnh sấch nây.
Mưåt cåc khẫo sất, àùåc biïåt àïí phc v cho bấo
cấo nây, vïì nhûäng nhâ doanh nghiïåp trong nûúác
(chđnh thûác vâ khưng chđnh thûác) úã 60 nûúác àậ khùèng
àõnh mưåt àiïìu mâ têët cẫ chng ta cng àậ biïët àïën
vúái tđnh cấch giai thoẩi: nhiïìu nûúác thiïëu nhûäng cú
súã thïí chïë cú bẫn cho phất triïín thõ trûúâng (Hưåp 2).
Mûác àưå tưåi phẩm vâ bẩo lûåc cấ nhên cao vâ bưå mấy tû
phấp tu tiïån khưng lûúâng trûúác àûúåc àậ cng kïët
húåp àïë tẩo ra cẫi mâ bấo cấo nây àõnh nghơa lâ “hưåi
chûáng thiïëu låt phấp”. Cấc thïí chïë nhâ nûúác ëu
kếm vâ àưåc àoấn thûúâng lâm trêìm trổng thïm vêën
àïì nây bùçng thấi àưå cû xûã bêët àõnh vâ thiïëu nhêët
quấn.Nhûäng hânh àưång nhû vêåy khưng nhûäng khưng
hưỵ trúå cho sûå tùng trûúãng ca cấc thõ trûúâng, mâ trấi
lẩi côn phấ hoẩi sûå tđn nhiïåm ca Nhâ nûúác vâ phûúng
hẩi àïën sûå phất triïín thõ trûúâng.
Àïí lâm cho phất triïín ưín àõnh vâ bïìn vûäng, Nhâ
nûúác cêìn phẫi lûu têm àïën nhûäng ngun tùỉc cú bẫn
Ghi ch: Chó sưë àưå tđn nhiïåm (mẫng bïn trấi) lâ chó sưë sú lûúåc kïët húåp nhûäng thûúác ào úã Biïíu àưì 2.3. Mưỵi thanh (cưåt) nùçm úã hai bẫng bïn
phẫi lâ sưë trung bònh cho mưåt nhốm cấc nûúác. Cấc hoẩ hònh àûúåc xêy dûång trïn cú súã nhûäng thoấi triïín cho thúâi k 1984-1993 ca tùng
trûúãng GDP (32 nûúác) vâ àêìu tû (33 nûúác) trïn chó sưë, kiïím tra vïì thu nhêåp, giấo dc vâ mếo mố chđnh sấch. Nam vâ Àưng Nam Ấ vâ Trung
Àưng vâ Bùỉc Phi lâ nhûäng nhốm mâ mưỵi bïn chó àẩi diïån cho 2 nïìn kinh tïë tiïu biïíu. Ngìn: Nhûäng tđnh toấn ca àưåi ng nhên viïn Ngên
hâng Thïë giúái cố sûã dng dûä liïåu tûâ cåc khẫo sất khu vûåc tû nhên àûúåc tiïën hânh phc v cho Bấo cấo nây vâ tûâ nhûäng tâi liïåu khoa hổc
cú súã ca Brunetti, Kisunko vâ Weder.
Chó sưë àưå tđn nhiïåm
Hưåp 2
Àưå tđn nhiïåm, àêìu tû vâ tùng trûúãng
Mưåt khẫo sất vïì cấc nhâ doanh nghiïåp àõa phûúng úã 69
nûúác cho thêëy rùçng nhiïìu nhâ nûúác àang thûåc hiïån nhûäng
chûác nùng nông cưët ca mònh mưåt cấch kếm cỗi: chng
khưng thïí àẫm bẫo àûúåc låt phấp vâ trêåt tûå, bẫo vïå tâi
sẫn vâ ấp dng nhûäng quy tùỉc vâ chđnh sấch theo mưåt
cấch ưín àõnh. Cấc nhâ àêìu tû khưng coi cấc nhâ nûúác
nây lâ àấng tin cêåy, vâ do àố tònh hònh tùng trûúãng vâ
àêìu tû gùåp khố khùn.
Cấc hậng àûúåc u cêìu xïëp mưåt trong vâi chó bấo
theo thang bêåc tûâ 1 (rêët cố vêën àïì) àïën 6 (khưng cố vêën
àïì gò). Trung bònh thò nhûäng cêu trẫ lúâi, nhû úã mẫng bïn
trấi xấc àõnh cho mưỵi vng, tẩo ra mưåt chó bấo chung vïì
àưå àấng tin cêåy ca khn khưí thïí chïë (úã àêy cấc nûúác
OECD cố thu nhêåp cao àûúåc lêëy lâm chín) theo àấnh
giấ ca cấc nhâ doanh nghiïåp tû nhên - chng ta gổi nố
lâ mûác àưå tđn nhiïåm. Hai mẫng côn lẩi cho thêëy rùçng mưåt
khi mâ nhûäng khấc biïåt trong thu nhêåp vâ giấo dc, vâ
nhûäng lïåch lẩc chđnh sấch àûúåc kiïím soất thò sệ cố mưåt
tûúng quan mẩnh mệ giûäa àưå tđn nhiïåm ca cấc nûúác vâ
thânh tđch tùng trûúãng vâ àêìu tû ca chng. Mûác àưå tđn
nhiïåm àûúåc cùn cûá vâo nhêån thûác ca cấc nhâ àêìu tû.
Nhûng chđnh nhûäng nhêån thûác nây lâ nhûäng nhên tưë quët
àõnh hânh vi àêìu tû.
13TƯÍNG QUẤT
ca xậ hưåi. Sûå thiïëu låt thûúâng cố liïn quan àïën cấi
cẫm giấc bõ àêíy ra ngoâi lïì nối lïn tiïëng nối ca hổ.
Cấc chđnh sấch cưng cưång cố thïí àẫm bẫo rùçng sûå
tùng trûúãng àûúåc chia sễ cho têët cẫ mổi ngûúâi vâ rùçng
nố gốp phêìn vâo viïåc giẫm nghêo khưí vâ bêët cưng.
Nhûng àiïìu nây chó cố thïí cố nïëu cấc chđnh ph àùåt
nhûäng ngun tùỉc cú bẫn lïn võ trđ cao trong danh
sấch nhûäng ûu tiïn.
Cấc chđnh sấch vâ chûúng trònh nhiïìu khi khưng
àûa àûúåc nhûäng ngìn tâi ngun vâ dõch v àïën
vúái nhûäng ngûúâi cêìn chng hún cẫ. ẫnh hûúãng chđnh
trõ ca nhûäng ngûúâi giâu cố h ún trong xậ hưåi àưi khi
khiïën cấc chđnh ph phẫi chi tiïu hún gêëp nhiïìu lêìn
cho nhûäng sinh viïn giâu cố vâ trung lûu úã cấc trûúâng
àẩi hổc so vúái chi tiïu vâo giấo dc cú súã cho àẩi bưå
phêån dên chng vâ vâo hổc bưíng cho nhûäng ngûúâi
kếm nhêëm khấ hún. Trong nhiïìu khu vûåc nghêo àối
vâ bêët bònh àùèng thûúâng thiïn vïì cấc nhốm sùỉc tưåc
thiïíu sưë hay ph nûä, hay nhûäng khu vûåc àõa l “bõ bỗ
rúi”. Bõ àêíy ra ngoâi lïì trong viïåc thẫo lån cưng cưång
vâ bõ loẩi khỗi sûå tham gia rưång rậi hún vâo nïìn kinh
tïë vâ xậ hưåi, cấc nhốm nây trúã thânh mẫnh àêët mâu
múä cho bẩo lûåc vâ bêët ưín àõnh, bâi hổc mâ nhiïìu núi
trïn thïë giúái àang ngây câng thêëm thđa.
Cấc chûúng trònh vâ chđnh sấch cưng cưång phẫi
nhùçm khưng chó vâo viïåc phên phất sûå tùng trûúãng,
mâ côn vâo viïåc àẫm bẫo rùçng nhûäng lúåi đch ca sûå
tùng trûúãng lêëy thõ trûúâng lâm trổng phẫi àûúåc chia
sễ, àùåc biïåt lâ thưng qua àêìu tû vâo giấo dc cú súã vâ
y tïë. Chng cng phẫi àẫm bẫo rùçng mổi ngûúâi dên
àûúåc bẫo vïå chưëng lẩi sûå mêët an toân vïì vêåt chêët vâ
vïì cấ nhên con ngûúâi. ÚÃ àêu sûå nghêo khố vâ viïåc
gẩt ra ngoâi lïì vïì mùåt kinh tïë bùỉt ngìn tûâ nhûäng
khấc biïåt vïì sùỉc tưåc vâ xậ hưåi, thò úã àố cấc chđnh sấch
cêìn phẫi àûúåc chïë tấc mưåt cấch thêån trổng àïí khùỉc
phc nhûäng khấc biïåt nây, nhû Malaixia vâ Cưång
hoâ Mưrixú tûâng lâm.
Àiïìu chónh ca chđnh ph khưng chó lâ cêu trẫ
lúâi duy nhêët cho sûå ư nhiïỵm. Mưåt bưå cưng c gưìm
ngây câng nhiïìu cấc biïån phấp kđch thđch sấng tẩo
vâ mïìm dễo giúâ àêy àậ cố sùén àïí lâm cho nhûäng kễ
gêy ư nhiïỵm loẩi trûâ hânh vi gêy ư nhiïỵm ca mònh.
Mùåc d khưng cố mưåt sûå thay thïë nâo cho nhûäng
khn khưí thïí chïë àiïìu chónh cố nghơa vâ thưng
tin vïì mưi trûúâng, song nhûäng cưng c múái nây, dûåa
vâo sûå thuët phc, sûác ếp xậ hưåi vâ cấc lûåc lûúång thõ
trûúâng àïí gip cho viïåc cẫi thiïån mưi trûúâng, cố thïí
thânh cưng úã núi mâ sûå àiïìu tiïët khưng thïí lâm àûúåc.
Cấc nûúác àang sûã dng nhûäng cưng c nây, vúái nhûäng
kïët quẫ àêìy hûáa hển, úã bưën lơnh vûåc:
• Khai thấc sûác mẩnh ca cưng lån
• Àiïìu chónh linh hoẩt hún
• Ấp dng nhûäng cú chïë tûå àiïìu chónh
• Lûåa chổn nhûäng cưng c cố hiïåu quẫ dûåa vâo thõ
trûúâng.
Vûúåt ra ngoâi phẩm vi ẫnh ûáng ngun tùỉc cú
bẫn: nhâ nûúác khưng cêìn thiïët lâ mưåt ngûúâi cung
ûáng àưåc nhêët.
Cố sûå thûâa nhêån ngây câng tùng lâ úã nhiïìu nûúác, cấc
nhâ cung cêëp cưng cưång àưåc quìn vïì hẩ têìng cú súã,
cấc dõch v xậ hưåi vâ cấc hâng hoấ vâ dõch v khấc
chûa chùỉc àậ lâm têët cưng viïåc ca mònh. Àưìng thúâi,
nhûäng àưíi múái vïì cưng nghïå vâ tưí chûác àậ tẩo nhûäng
cú hưåi múái cho cấc nhâ cung cêëp tû nhên cẩnh tranh
trong nhûäng lơnh vûåc mâ trûúác àêy chó giúái hẩn úã
khu vûåc nhâ nûúác. Àïí têån dng nhûäng cú hưåi múái
nây vâ phên bưí tưët hún nùng lûåc đt ỗi ca khu vûåc
cưng cưång, cấc chđnh ph àang bùỉt àêìu tấch viïåc cung
cêëp tâi chđnh cho cú súã hẩ têìng vâ cấc dõch v ra khỗi
phẩm vi phên bưí ca mònh vâ thấo rúâi nhûäng bưå phêån
cẩnh tranh ca cấc thõ trûúâng cưng đch ra khỗi nhûäng
bưå phêån àưåc quìn. Cấc nhâ cẫi cấch cng àang àûa
cấc chûúng trònh riïng rệ vïì bẫo hiïím xậ hưåi, àûúåc
vẩch ra àïí giẫi quët nhûäng vêën àïì vïì y tïë vâ khưng
an toân trong viïåc lâm, ra khỗi cấc chûúng trònh vïì
hưỵ trúå xậ hưåi, chó nhùçm gip àúä nhûäng ngûúâi nghêo
nhêët trong xậ hưåi.
ÀÛÚNG ÀÊÌU VÚÁI TỊNH TRẨNG MÊËT AN
TOÂN CA HƯÅ GIA ÀỊNH. Ngây nay, ngûúâi ta cố
thïí xấc lêåp rộ râng rùçng nhâ nûúác cố thïí gip àúä cấc
hưå gia àònh àưëi phố vúái mưåt sưë ri ro àưëi vúái sûå an
toân kinh tïë ca hổ: nố cố thïí bẫo àẫm chưëng lẩi sûå
thiïëu thưën lc tíi giâ bùçng lûúng hûu, chưëng lẩi bïånh
têåt bùçng bẫo hiïím y tïë vâ chưëng lẩi tònh trẩng mêët
viïåc lâm bùçng bẫo hiïím thêët nghiïåp. Nhûng tûúãng
cho rùçng nhâ nûúác mưåt mònh phẫi àẫm àûúng gấnh
nùång nây àang thay àưíi. Thêåm chđ úã nhiïìu nûúác cưng
nghiïåp, nhâ nûúác phc lúåi cng àang àûúåc cẫi cấch.
Cấc nïìn kinh tïë àang trưỵi dêåy, tûâ Braxin àïën Trung
Qëc, sệ khưng thïí lâm theo ngay cẫ nhûäng phiïn
bẫn àậ bõ cùỉt bỗ àấng kïí ca hïå thưëng chêu Êu, àùåc
biïåt lâ àưëi vúái sưë dên àang giâ ài nhanh chống ca
nhûäng nûúác nây. Cêìn phẫi cố cấc giẫi phấp sấng tẩo,
lưi kếo sûå tham gia ca giúái doanh nghiïåp, giúái lao
àưång, cấc hưå gia àònh vâ cấc nhốm cưång àưìng, nhùçm
àẩt àûúåc sûå an toân lúán hún vúái chi phđ thêëp hún.
Àiïìu nây àùåc biïåt quan trổng àưëi vúái nhûäng nûúác
àang phất triïín chûa bùỉt tay thûåc hiïån cấc giẫi phấp
tưën kếm.
14 BẤO CẤO VÏÌ TỊNH HỊNH PHẤT TRIÏÍN THÏË GIÚÁI 1997
ÀIÏÌU TIÏËT CỐ HIÏÅU QUẪ. Nhûäng hïå thưëng
àiïìu tiïët àûúåc thiïët kïë tưët cố thïí gip cấc xậ hưåi tấc
àưång àïën nhûäng kïët quẫ ca thõ trûúâng àïí àẩt àûúåc
cấc mc tiïu cưng cưång. Sûå àiïìu tiïët cố thïí gip bẫo
vïå khấch hâng, bẫo vïå cưng nhên vâ bẫo vïå mưi
trûúâng. Nố cố thïí thc àêíy cẩnh tranh vâ àưíi múái
trong khi kiïìm chïë viïåc lẩm dng quìn lûåc àưåc
quìn. Nhúâ cố nhûäng cẫi cấch àiïìu tiïët àûúåc àïì xûúáng
vâo àêìu nhûäng nùm 1980 mâ ngânh viïỵn thưng ca
Chilï àậ nhêån àûúåc àêìu tû lêu dâi ca khu vûåc tû
nhên, nêng cao chêët lûúång dõch v vâ sûå cẩnh tranh,
àưìng thúâi giẫm giấ sûã dng dõch v. Ngûúåc lẩi, trûúác
khi cố mưåt sưë sấng kiïën cẫi cấch múái àêy, sûå àiïìu tiïët
sai lïåch chûác nùng àậ lâm cho ngânh cưng nghiïåp
viïỵn thưng Philippin mâ vưën tûâ lêu àậ thåc chïë àưå
súã hûäu tû nhên lêm vâo tònh trẩng thiïëu àêìu tû. Kïët
quẫ ca àiïìu nây thêåt àấng bìn vâ thûúâng lâm cho
giấ dõch v tùng cao, lâm cho ngûúâi dên vâ cấc hậng
khấc phẫi chõu chi phđ cao. Thûúâng thò viïåc sûã dng
tưët nhêët nhûäng phûúng phấp lûåa chổn múái àang nưíi
lïn àïí khu vûåc tû nhên thûåc hiïån cung cêëp cú súã hẩ
têìng vâ cấc dõch v xậ hưåi cng sệ dûåa vâo mưåt khn
khưí àiïìu tiïët tưët.
CHĐNH SẤCH CƯNG NGHIÏÅP. Khi cấc thõ
trûúâng kếm phất triïín, nhâ nûúác àưi khi cố thïí giẫm
búát nhûäng vêën àïì vïì àiïìu phưëi vâ nhûäng lưỵ hưíng trong
thưng tin vâ khuën khđch phất triïín thõ trûúâng. Kïët
nhiïìu trong sưë cấc nïìn kinh tïë cưng nghiïåp lêu àúâi
nhêët hiïån nay àậ sûã dng nhûäng cú chïë khấc nhau
àïí kđch thđch phất triïín thõ trûúâng trong nhûäng giai
àoẩn phất triïín ban àêìu ca mònh. Gêìn àêy hún,
Nhêåt Bẫn, Hân Qëc vâ cấc nïìn kinh tïë khấc úã Àưng
Ấ àậ sûã dng mưåt loẩt nhûäng cú chïë àïí khuën khđch
thõ trûúâng ngoâi viïåc giẫi quët nhûäng ngun tùỉc cú
bẫn vïì kinh tïë, xậ hưåi vâ thïí chïë. Àưi khi, nhûäng can
thiïåp nây hoân toân àậ àûúåc cên nhùỉc k câng: chùèng
hẩn nhû nhûäng hònh thûác trúå giấ mang tđnh chiïën
lûúåc cao. Nhûäng lc khấc chng lẩi mang tđnh chêët
can thiïåp đt hún dûúái hònh thûác khuën khđch xët
khêíu vâ cấc biïån phấp khuën khđch àùåc biïåt vïì mùåt
cú súã hẩ têìng. Tuy nhiïn, khẫ nùng lûåa chổn mưåt
cấch khưn khếo nhûäng can thiïåp nây vâ sûã dng
chng mưåt cấch cố hiïåu quẫ lâ àiïìu vư cng quan
trổng; nhûäng chđnh sấch thûúng mẩi, tđn dng vâ
cưng nghiïåp thiïëu cên nhùỉc cố thïí vâ àậ tûâng lâm
cho cấc nûúác phẫi trẫ giấ àùỉt. Nhiïìu nûúác àang phất
triïín àậ theo àíi nhûäng chđnh sấch cưng nghiïåp tđch
cûåc thiïëu suy xết vâ àậ cho nhûäng kïët quẫ àấng bìn.
Nhûäng nûúác àậ theo àíi nhûäng chđnh sấch cưng
nghiïåp mưåt cấch thânh cưng àậ khưng lâm nhû vêåy
nïëu nhû khưng cố nùng lûåc thïí chïë mẩnh mệ.
TIÏËN HÂNH TÛ NHÊN HOẤ. Nhûäng àiïìu tiïët
àûúåc thiïët kïë k lûúäng vâ cấc sấng kiïën tđch cûåc khấc
ca chđnh ph cố thïí thc àêíy sûå phất triïín cấc thõ
trûúâng. Tuy nhiïn, úã nhiïìu nûúác, àiïìu nây cố thïí àôi
hỗi thúâi gian, khi mâ sấng kiïën tû nhên vêỵn bõ giûä
lâm con tin cho di sẫn ca nhûäng mưëi quan hïå àưëi
khấng giûäa nhâ nûúác vâ thõ trûúâng. Vâ nhûäng doanh
nghiïåp nhâ nûúác àang hoẩt àưång kếm hiïåu quẫ lâm
kiïåt qụå nùång nïì cấc ngìn tâi chđnh ca nhâ nûúác.
Tû nhên hoấ àûa ra mưåt giẫi phấp hiïín nhiïn. Nối
chung, núi àêu cố mưåt mưi trûúâng hưỵ trúå cho phất
triïín khu vûåc tû nhên, thò núi àố cố thïí dïỵ dâng bấn
ài nhûäng tâi sẫn ca nhâ nûúác hún. Cấc nïìn kinh tïë
nhû Trung Qëc, Hân Qëc, Àâi Loan vò vêåy àậ chổn
cấch khưng phẫi dânh ûu tiïn hâng àêìu cho tû nhên
hoấ, mâ lâ cho phếp khu vûåc tû nhên phất triïín xoay
quanh khu vûåc nhâ nûúác. Tuy nhiïn, giẫi phấp nây
cố thïí khố thûåc hiïån khi mâ gấnh nùång tâi chđnh cao
vâ khi sûå cố mùåt ca nhûäng doanh nghiïåp nhâ nûúác
hoẩt àưång kếm hiïåu quẫ cẫn trúã viïåc cú cêëu lẩi hïët
sûác cêìn thiïët toân bưå nïìn kinh tïë.
Kinh nghiïåm àậ cho thêëy rùçng cấch thûác mâ tû
nhên hoấ àûúåc tiïën hânh cố tđnh chêët vư cng quan
trổng àưëi vúái nhûäng kïët quẫ cëi cng. Cấc nhên tưë
ch chưët lâ sûå minh bẩch trong quấ trònh thûåc hiïån,
àẩt àûúåc sûå tấn àưìng ca cưng nhên, tẩo ra súã hûäu
dûåa trïn mưåt cú súã rưång rậi vâ thïí chïë cẫi cấch àiïìu
tiïët thđch húåp. ÚÃ àêu tû nhên hoấ àûúåc tiïën hânh
thêån trổng, úã àố àậ cố nhûäng kïët quẫ tđch cûåc: chùèng
hẩn úã Chilï vâ Cưång hoâ Sếc. Têìm quan trổng ca tû
nhên hoấ trong chiïën lûúåc thc àêíy cấc thõ trûúâng cố
thïí khưng giưëng nhau, nhûng àưëi vúái nhiïìu nûúác àang
phất triïín mën giẫm quy mư ca nhâ nûúác quấ phònh
to, tû nhên hoấ phẫi àûúåc giẫi quët trûúác. Mưåt quấ
trònh tû nhên hoấ àûúåc tiïën hânh thêån trổng mang
lẩi nhûäng lúåi đch tđch cûåc vïì kinh tïë vâ tâi chđnh.
Nhêån biïët nhûäng giúái hẩn ca nhâ nûúác
Chòa khoấ àïí thûåc hiïån chđnh sấch àng dûå àõnh vâ
nhêët quấn lâ sûå ph húåp giûäa nhûäng nùng lûåc thïí
chïë vâ hânh àưång ca nhâ nûúác. ÚÃ cấc nhâ nûúác rêët
phất triïín, nùng lûåc hânh chđnh cai trõ thûúâng rêët
mẩnh vâ nhûäng kiïím tra vâ cên àưëi àûúåc thïí chïë hoấ
àậ hẩn chïë nhûäng hânh àưång àưåc àoấn, vâ thêåm chđ
côn tẩo cho cấc tưí chûác chđnh ph khẫ nùng linh hoẩt
trong viïåc theo àíi cấc nhiïåm v ca mònh. Ngûúåc
lẩi, cấc nhâ nûúác vúái cấc thïí chïë ëu kếm hún cố thïí
lẩi rêët cêìn thiïn vïì mùåt đt mïìm dễo hún vâ kiïìm chïë
mẩnh hún. Àiïìu nây cố thïí àûúåc thûåc hiïån theo hai
cấch:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét